احمد شهید قربانی اطلاع رسانی نادرست

مركز حاميان حقوق بشر – محمد حسین نیرى ، وکیل دادگستری و پژوهشگر حقوق بشر- در روزهای اخیر مطلبی منتسب به دکتر احمد شهید گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران در سایتهای مختلف منتشر شده است که از آمار بالای تجاوز در زندانهای ایران خبر می دهد. تیتر اکثر این سایتها به نقل از یک منبع واحد از این قرار است: «احمد شهید: ۸۵ درصد از زنان و ۳۵ درصد مردان زندانی در ایران مورد تجاوز قرار می‌گیرند». همین تیتر دستمایه تحلیلهای دیگر هم شده است و کمتر کسی راجع به صحت آن تردیدی به خود راه می دهد.

بر اساس گزارش همین سایت ها، دکتر شهید این آمار را در سفری که اخیرا به تورنتو داشت مطرح کرده است. با مراجعه به منبع اصلی و مشاهده متن فارسی مقاله در سایت شهروند جای تردیدی باقی نمی ماند که این مطلب ابتدا توسط همین منبع اعلام شده و سپس در وب سایت های دیگر باز نشر شده است که بخش مرتبط عینا نقل می شود:

«موضوعِ مهمِ دیگری که احمد شهید مطرح می‌کند، کاربردِ شکنجه در ایران است. شکنجه در ایران، نظام‌مند و شایع است.۳۵ درصد از مردان و ۸۵ درصد از زنان در زندان‌های ایران موردِ تجاوز قرار می‌گیرند».

متن اصلی مقاله اما به زبان انگلیسی است و متن فارسی تنها ترجمه ای از جلسه سخنرانی دکتر شهید در تورنتو است. اما مراجعه به متن اصلی گویای حقیقت تلخی است. در متن انگلیسی که در بخش انگلیسی همین سایت منتشر شده، آمده است:

“Another key issue that Dr. Shaheed outlines is the use of torture in Iran. “Torture in Iran is systemic & widespread. A study of self-reported torture victims in the period after the 2009 elections by the NGO Freedom From Torture found 23% of men and 60% of women were subjected to rape in prisons in Iran.”

همانطور که در متن انگلیسی ملاحظه می شود، دکتر شهید با استناد به آمار «سازمان رهایی از شکنجه» که بر اساس اظهارنامه قربانیان شکنجه در دوره پس از انتخابات سال 88 تنظیم شده است، اعلام می کند 23 درصد از مردان و 60 درصد از زنان قربانی شکنجه، مورد تجاوز جنسی قرار گرفته اند. مراجعه به صفحه 9 گزارش اصلی سازمان رهایی از شکنجه نیز این مطلب را تأیید می کند و گویای این وقعیت است که از میان 50 پرونده مورد مطالعه در این پژوهش، 60 درصد از زنان و 23 درصد از مردان مصاحبه شونده، از تجاوز جنسی نسبت به خود در زندانهای ایران خبر داده اند.

لازم به ذکر است جامعه آماری مورد نظر، 50 نفر از کسانی را شامل می شود که همگی خود را قربانی شکنجه اعلام کرده اند و درصد معینی از آنان به شکنجه های جنسی نسبت به خود اشاره کرده اند. بر همین مبنا یکسان فرض کردن جامعه آماری «سازمان رهایی از شکنجه» با جامعه زندانیان ایران و تسری آمار آن به همه زندانیان ایران مغالطه و خطایی آشکار است.

تردیدی نیست که تجاوز جنسی در برخی موارد نسبت به زندانیان در ایران اعمال شده است که مسأله ای جدی و نیازمند رسیدگی و در حیطه وظایف گزارشگر ویژه است. اما مترجم مطلب با حذف توضیحات دکتر شهید و منبع آمار و البته با تحریف اعداد به این تصور دامن زده است که 85 درصد از زنان و 35 درصد از مردانی که وارد زندانهای ایران می شوند مورد تجاوز جنسی قرار می گیرند. ادعایی که افراطی ترین مخالفان جمهوری اسلامی هم تاکنون مطرح نکرده اند و طرح آن به نقل از دکتر شهید موجب تأسف است.

اینکه در ترجمه مطلب در سایت مورد اشاره 23 و 60 درصد چرا و چگونه به 35 و 85 درصد تبدیل شده اند و چرا منبع این آمار حذف شده و آمار مستقیما به دکتر شهید و همه زندانیان کشور منتسب شده است، مسأله ای است که مترجم و ناشر مطلب باید پاسخگو باشند و در اسرع وقت نسبت به تصحیح آن اقدام کنند.

باید توجه داشت اشتباهاتی از این دست جز کاهش اعتماد عمومی به رسانه ها و ایجاد تردید در صحت و دقت آمارهای مربوط به نقض حقوق بشر در ایران نتیجه ای ندارد و به شدت باید از آن پرهیز کرد. به علاوه در شرایطی که گزارشگر ویژه سازمان ملل آماج انواع تهمت ها از سوی مسئولان جمهوری اسلامی و گروههای خاص قرار دارد، دامنه چنین اشباهاتی فراتر از یک سهو قلم ساده و زمینه ای برای حمله و تخریب بیشتر نسبت به شخص گزارشگر است.