کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس طرح کودک همسری که در آن ازدواج دختران زیر ۱۳ سال ممنوع شده است را رد کرد اما به گفته فعالان مدنی در ایران و برخی از نمایندگان مجلس پیگیری برای ممنوع کردن ازدواج کودکان ادامه خواهد داشت. این اقدامی است خلاف اعلامیه جهانی حقوق بشر و نیز کنوانسیون بین المللی حقوق کودک.
در روز دوم دیماه طیبه سیاوشی عضو فراکسیون زنان مجلس در توییتر خود از رد طرح کودک همسری (مخالفت با ازدواج کودکان) در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس خبر داد. طرحی که از سال ۹۵ در مجلس شورای اسلامی مطرح و در مهرماه ۹۷ با اکثریت آرای نمایندگان با قید یک فوریت به تصویب رسید. دلیل رد این طرح مغایرت آن با «مسایل فقهی و شرعی»، «مخالفت مراجع» و «کپیبرداری از طرحهای غربی» عنوان شده است.
طیبه سیاوشی در توییتر خود خبر داد که کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس این طرح را «به طور کلی رد» کرده است: «متاسفانه طرح ما برای ممنوعیت ازدواج زیر ۱۳ سال به طور کلی در کمیسیون قضایی مجلس رد شد. آن هم با وجود آنکه پیشتر یک فوریت طرح در صحن مجلس رای آورده بود.»
خانم سیاووشی در ادامه توییتش نوشته است: «دلایل مخالفان بیشتر مسائل فقهی و شرعی عنوان شد و البته اینکه طرح ما کپیبرداری از طرحهای غربی است.» همچنین یحیی کمالیپور، عضو هیات رییسه کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس دلیل رد این طرح را «مخالفت مراجع دانست.»
طیبه سیاوسی همچنین در توییت دیگری در تاریخ پنجم دیماه نوشت: «متاسفانه تلاش ما در مجلس برای مقابله با کودک همسری به جایی نرسیده و گویا تلاشهای مُخرب بیش از تلاشِ ما به ثمر رسید. با این حال نهادهای مدنی نقش موثری در پیگیری این مطالبه دارند و ما نمایندگان نیز کنار آنها ایستادهایم. کودک همسری را به عنوان یک آسیباجتماعی فراموش نکنیم.»
در حالی دلیل رد این طرح مخالفت مراجع و مسایل شرعی عنوان شده که آیتالله مکارم شیرازی در سال ۹۵ ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال را «باطل » خواند و در وبسایت رسمی خود و در پاسخ به این سوال که: «حکم ازدواج فرد زیر ۱۳ سال چیست» آورده است: «در گذشته این اجازه به اولیا داده میشد که حتا برای صغیر همسری انتخاب کنند و معمولا مشکلی ایجاد نمیشد. ولی در عصر و زمان ما عملا ثابت شده که این ازدواجها به مصلحت دختر و پسر نیست و دارای مفاسدی است و با توجه به اینکه غبطه و مصلحت باید رعایت شود، اینگونه ازدواجها باطل است و اعتباری ندارد.»
همچنین دلیل دیگر مخالفت «کپیبرداری از طرحهای غربی» یا منظور همان سند آموزشی ۲۰۳۰ یونسکو است که کل طرح با مخالفت شدید تندروها و رهبر ایران قرار گرفت. طیبه سیاوشی نماینده مجلس در گفتوگو دیگری گفته بود: یکی از انتقاداتی که وارد میشود این است که میگویند شما باتوجه به چشمانداز سند ۲۰۳۰ این طرح را نوشتهاید اما اصلا اینگونه نیست.»
پیش از این پروانه سلحشوری نماینده دیگر مجلس در تاریخ ۲۰ آذر ۹۷ از مخالفتهای گسترده و ناگهانی نمایندگان مجلس نسبت به این طرح گفته بود. خانم سلحشوری گفته بود «از یک نهاد خاص» به نمایندگان گفته شده که با طرح کودک همسری مخالفت کنند. او حملهها به این طرح را «بیسابقه» خوانده و گفته بود: «به نظر میرسد متاسفانه این طرح هم مثل بقیه موارد و طرحهایی از این دست، سیاسی شده است در حالی که ما واقعا به عنوان یک امر اجتماعی و فرهنگی این را دنبال میکنیم و دنبال حل یک معضل اجتماعی هسیتم. اما متاسفانه تا زمانی که ما مسایل حوزههای مختلف را از دریچه سیاست نگاه کنیم نخواهیم توانست طرحهایی اصلاحی چون کودک همسری را جلو ببریم.»
طیبه سیاووشی در توییت دیگر به مخالفان این طرح هشدار داده که متوجه پیامدهای تصمیم خود برای مخالفت با منع کودک همسری باشند: «امیدوارم تک تک نمایندگان و مخالفان طرح متوجه پیامدهای تصمیم امروز خود باشند و بدانند کودکهمسری چه آسیبی به جامعه و فرزندان ایران وارد کرده است. در مساله شرعیات به حکم آیتالله مکارم شیرازی ارجاع میدهم و فتوای ایشان در دیدار نمایندگان با این بزرگوار و منع ازدواج زیر ۱۳ سال.»
با این حال این نماینده مجلس در تاریخ سوم دی ماه گفت براساس آییننامه مجلس مجددا طرح ممنوعیت ازدواج کودکان را پیگیری میکنند: «این طرح رد شده است و گزارش رد آن را هم در صحن مجلس قرائت خواهیم کرد و براساس آییننامه پیگیریهای لازم را خواهیم داشت.»
براساس آییننامه مجلس، گزارش کمیسیونها مانند گزارش کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس درباره رد طرح کودک همسری در صحن علنی مجلس قرائت میشود و نمایندگان میتوانند برخلاف نظر کمیسیون به این طرح مجددا رای مثبت بدهند با این حال مشخص نیست که تا چه اندازه میتواند تاثیر داشته باشد.
معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور در واکنش به رد لایحه ممنوعیت «کودک-همسری» در کمیسیون مجلس گفت اگر ۱۳ سال مناسب ازدواج است بر این اساس در این سن کودکان ۱۳ ساله میتوانند رای بدهند و گواهینامه بگیرند.
معصومه ابتکار روز دوشنبه در سفر به استان البرز ممانعت از کودک-همسری را یک «مطالبه عمومی» دانست و گفت: «در آماری که امروز براساس مطالعات مراکز مختلف داریم میزان طلاق و دیگر آسیبها در کودک همسری میتواند افزایش پیدا کند، بنابراین باید با دقت بیشتر از طرف مجلس مورد بازنگری قرار گیرد.»
آمار ازدواج زیر ۹ سال بیش از ۳۰۰ نفر و آمار ازدواج زیر ۱۳ یا ۱۴ سال در دختران ۳۰ هزار تا ۴۰ هزار نفر اعلام شده است.