مرکز حامیان حقوق بشر، کمالالدین لطفی
11 روز پس از بازداشت صبا آذرپیک، خبرنگار نشریات اعتماد و تجارت فردا، هنوز هیچ نهادی مسئولیت بازداشت او را به عهده نگرفته است و مشخص نیست وی در کدام بازداشتگاه نگهداری میشود.
خانم آذرپیک روز ۷ خرداد بازداشت شد که به یک روایت این بازداشت در خانه او انجام گرفته است (به نقل از خبرگزاری ایلنا) و به یک روایت هم در دفتر هفتهنامه تجارت فردا (به نقل از وبسایت کلمه)، اما از نوشتههای مادر او چنین برمیآید که احتمالا روایت نخست – بازداشت در خانه – درست باشد.
وی روز ۱۲ خرداد در صفحه فیسبوکی با عنوان «مادر صبا» نوشت:
«امروز يكي از ماموريني كه براي بازداشت صبا اومده بود بهم زنگ زد و از سلامتي صبا و اينكه جاش خوبه، برام گفت. شايد كمي آرام شدم، ولي كدوم مادري ميتونه دوري فرزند در حبس رو تحمل كنه و نگران نباشه…»
در این مدت اما خود خانم آذرپیک هیچ تماسی با خانوادهاش نداشته است که همین امر نگرانیها درباره شرایط او را افزایش میدهد، چنانچه آخرین نوشتههای مادر او در فیسبوک بیانگر اضطراب شدیدی است که این بیخبری به آن دامن میزند:
«امروز ۱۰ روز است كه هيچ خبري از صبا نيست. آقاي روحاني، آقاي لاريجاني رئيس مجلس و آقاي لاريجاني رئيس قوه قضاييه، شما رو به خدا يكي از شما منو از نگراني دربياره و از سلامتي و مكان و مسئول بازداشت صبا اطلاع بده. شما خانوادهها رو هم مجازات ميكنيد…»
در این میان پرسش دیگری که مطرح میشود این است که اتهام صبا آذرپیک چیست؟
صبا چرا بازداشت شد
در سکوت مسئولان امنیتی و قضایی، تنها علی مطهری بوده که پاسخی به پرسشها درباره دلایل بازداشت خانم آذرپیک و وضعیت او داده است، نماینده مجلس شورای اسلامی که در سالهای اخیر در قامت منتقد قوه قضاییه و آن دسته از نهادهای امنیتی ظاهر شده است که گرایش به تحدید آزادی بیان و مطبوعات دارند.
او روز چهارشنبه، ۱۴ خرداد در گفتوگویی با وبسایت «ایران وایر» احتمال داد که قضاییه و دادسرای رسانه و فرهنگ پشت ماجرای بازداشت خانم آذرپیک باشد:
«واقعیت این است که وقتی از قضیه دستگیری صبا آذرپيك مطلع شدم، پیگیری کردم. وزارت اطلاعات جواب داد که این کار توسط ما انجام نشده، حتی توسط اطلاعات سپاه هم انجام نشده. ظاهرا توسط دادسرای رسانه و فرهنگ دادستانی این بازداشت انجام شده و طبیعتا آنها باید پاسخگو باشند.»
به گفته آقای مطهری، اتهام این روزنامهنگار «اعلام نشده»، اما این گونه دریافته است که بازداشتکنندگان، اتهام «ارائه اطلاعات به مسیح علینژاد» را به صبا آذرپیک نسبت دادهاند.
مسیح علینژاد از روزنامهنگاران شناختهشده منتقد حکومت ایران است که به دنبال سرکوبهای سال ۱۳۸۸ به بریتانیا پناهنده شد. مصاحبههای دامنهدار او با خانوادههای کشتهشدگان حوادث ۸۸ و پیگیریهایش در رابطه با شرایط زندانیان سیاسی و امنیتی ایران بازتاب گستردهای در جامعه مدنی ایران داشته است.
به این موارد باید راهاندازی کمپین «آزادیهای یواشکی زنان در ایران» را نیز اضافه کرد، کمپینی که برای مقابله با حجاب اجباری شکل گرفته است که همین امر خانم علینژاد را در معرض حملات شدید رسانههای محافظهکاران نزدیک به جمهوری اسلامی قرار داده است.
با این حال علی مطهری میگوید که اساسا نمیداند چه اطلاعاتی صبا آذرپیک میتوانسته به مسیح علینژاد بدهد که او از آن بیخبر باشد، بحثی که پاسخ خانم علینژاد را طلب میکند.
مسیح علینژاد دراینباره به مرکز حامیان حقوق بشر میگوید:
«در عصر ارتباطات نمیتوان خبر را در پستو نگه داشت. امروز که هر شهروندی به یک شهروند – خبرنگار تبدیل شده است و با دسترسی به رسانههای اجتماعی و امکاناتی مانند توییتر میتواند تلاش حکومت برای مخفی نگه داشتن واقعیات را به چالش بکشد، چه ضرورتی دارد که من از صبا خبر بگیرم، صبا که میدانم در این سالها به خاطر نوشتههایش در رسانهها همیشه تحت فشار بوده است. این در حقیقت، اتهام بیپایه و بهانهای است برای مخدوش کردن روابط بین انسانها… من فقط امیدوارم صبا هر چه سریعتر آزاد شود چرا که بازداشت او، شلیک به امید همه روزنامهنگارانیست که در ایران ماندند و برای ایجاد تغییر از طریق انتخابات تلاش کردند.»
مسیح علینژاد با اشاره به اتهامهایی که همواره از سوی حکومت متوجه روزنامهنگاران بوده میگوید:«همکاری خبرنگاران با رسانهها جرم نیست. ولی اگر واقعیت نداشته باشد و تنها برای مصرف سیاسی وارد شود، اتهام است. من با صدای بلند میگویم که به دوستی با صبا آذرپیک افتخار میکنم. اما ما هرگز رابطه کاری با هم نداشتهایم.»
مادر صبا «تهدید شد»
در این حال شکایتنامههای مادر صبا آذرپیک در فیسبوک همچنان ادامه دارد که در یکی از آنها به تاریخ 14 خرداد مینویسد به خاطر پیگیری وضعیت دختر خود تهدید شده است:
«فرزندم و فرزندانم در حبس و اسارتند. از كي و از كجا پيگيري كنم. منو تهديد كردند بخاطر فرزندت بايد سكوت كني و با هيچ كس حرف نزني و اگر صحبت كني شرايط فرزندت را سختتر مي كني…»
این پست فیسبوکی در امتداد نوشته دیگر مادر صبا در تاریخ 11 خرداد محسوب میشود، جایی که میگوید بازپرس شعبه 2 دادسرای رسانه به او وعده داده که اگر با رسانههای خارج از کشور گفتوگو نکند، از وضعیت صبا مطلعش میکند، اما این وعده تاکنون محقق نشده است.
23 روزنامهنگار زندانی در ایران
با بازداشت صبا آذرپیک تعداد روزنامهنگاران ایرانی که اکنون در زندان بهسرمیبرند، 23 نفر شده است، عددی که نشان میدهد چرا نهادهای حقوق بشر و ناظر بر شرایط آزادی بیان در جهان از ایران به عنوان یکی از «بزرگترین زندانها برای روزنامهنگاران» نام میبرند.
در روزهای اخیر فدراسیون جهانی روزنامهنگاران از حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، درخواست کرده است که با عمل کردن به وعدههای انتخاباتی خود شرایط را برای آزادی تمام روزنامهنگاران زندانی فراهم کند.
بیانیه این نهاد بینالمللی علاوه بر بازداشت صبا آذرپیک به بازداشت سراجالدین میردامادی و حسین نورانینژاد هم اشاره میکند که هر دو آنها به جریانهای اصلاحطلب منتقد حکومت ایران گرایش دارند.
آقای نورانینژاد در جریان اعتراضات سال 1388 بازداشت و به مدت یک سال زندانی شده بود.
صبا آذرپیک هم پیش از این طعم زندان را چشیده است، زمستان 1391، زمانی که خبر از بازداشت دستهجمعی فعالان رسانه در روز 9 بهمن رسید.
مجموع این عوامل فدراسیون جهانی روزنامهنگاران را ئاداشته تا از آقای روحانی بخواهد «نسبت به رعایت حقوق اساسی بشر که در قانون اساسی ایران نیز تضمین شده است، متعهد باشد و همه روزنامهنگاران زندانی در ایران را آزاد کند.»
حسن روحانی در جریان رقابتهای انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 وعده احیای آزادیهای مدنی و حقوق شهروندی را داده بود.