مركز حاميان حقوق بشر، سينا شريفى- انتشار بیانیه “کمپین گفتگو درباره انرژی هسته ای” از سوى مركز حاميان حقوق بشر بحثهايى را حتا پيش از انتشار نخستين بيانيه كمپين، در محافل فعالان اجتماعى و سياسى به دنبال داشته است. مخالفان اين حركت دلايلى مثل مناسب نبودن زمان انتشار آن يا سياسى تلقى شدن را محور انتقاد قرار دادند. از آنسو موافقان، بر محور” گفتگو” به جاى نه يا آرى گفتن تاكيد داشته اند.
براى روشنتر شدن جنبه هاى مختلف اين بيانيه و علت انتشار آن بهتر ديديم به سراغ شيرين عبادى مدير مركز حاميان حقوق بشر كه ايده كمپين از سوى اين مركز منتشر شد رفته و درباره دلايل اين حركت از وى پرس و جو كنيم.
س: بیانیه “کمپین گفتگو درباره انرژی هسته ای” که از سوى مركز حاميان حقوق بشر منتشر شد، بيشاز ٣٣٠ امضا از سوى گروهها و فعالان حقوق بشرى و اجتماعى و برخى از سرشناسان رشتههای مختلف را به عنوان حامى، به همراه داشت. علت انتشار این فراخوان و پیشینیه تدوین آن چه بود؟
پیشینه فكر اين كمپين باز می گردد به کنفرانسی که در ماه اردیبهشت امسال در شهر بلفاست ايرلند توسط “انجمن زنان برنده جایزه صلح نوبل” برگزار شد.
در آن کنفرانس جمعى از فعالان جنبش فمينيستى ايران حضور داشتند. يكى از سخنرانان اين كنفرانس خانم دكتر ربكا جانسون از فعالان گروه “زنان سیاه پوش” بود.
ربکا متخصص فیزیک هسته ای است که قبلا نیز به دعوت دولت وقت، به ایران سفر کرده بود. او اطلاعات و تئورى هاى جالبى درباره تاثير انرژى هسته اى بر سرنوشت جوامع و آينده بشرى دارد.
همچنين گروه هاى صلح طلب زنان كه به بلفاست آمده بودند همگى از تجربه هايشان در راه رسيدن به “جهان غير هسته اى و نيز جهان بدون سلاح” سخن مى گفتند. هريك از اين زنان گوشه كوچكى از اين بار را به عهده گرفته و از زير بار مسووليتى كه بر عهده تك تك ماست، شانه خالى نكرده بودند.
همه اين تجربه ها ما را به اين فكر فرو برد كه چرا با وجود اينكه همه مى دانيم مهمترين تهديدهاى كشورمان، چه از نظر خطر حمله نظامى، چه تحريم و چه حتا تهديد سلامتى و محيط زيستمان به يك نام يعنى انرژى هسته اى ختم مى شود، اما هرگز در ايران حركتى اجتماعى و مدنى براى داشتن ايرانى سالمتر، صلح طلبتر و آرامتر آغاز نشده است؟
س: يعنى فكر اوليه شما مخالفت با انرژى هسته اى بود؟
واقعيت اين است كه هم بله و هم نه، تصور اوليه ما اين بود كه جدا از تهديدهاى سياسى بين المللى و مسائلى مثل تحريم، از جنبه زيست محيطى هم انرژى هسته اى انرژى سالمى نيست و هميشه يك تهديد بالقوه براى سلامتى بشر است.
اما با اين وجود صادقانه بايد بگويم كه هربار اين سخن، مطرح شده، عده اى مخالف و عده اى موافق داشته است. ضمن اينكه ما درباره چيزى بحث مى كرديم كه اطلاعات كمى درباره اش داشتيم. براى آگاهى تخصصى بيشتر از دكتر ربكا جانسون كه يك فعال مدنى هم هست خواهش كرديم دو کارگاه آموزشی براى ما توسط او و همکارانش تشكيل شود.
اين كارگاه ها ديد علمى ما را نسبت به زواياى مختلف و مرتبط با انرژى هسته اى افزايش داد و در تلاشيم تا مجموعه اطلاعات اين كارگاه ها را به صورت مكتوب و صوتى در اختيار هموطنان قرار بدهيم.
پس از اين كارگاه ها بحثهاى زيادى شد و بالاخره تصمیم گرفتیم تا به جاى “نه گفتن به انرژى هسته اى” با فراخوانى از همه افرادی که در حوزههای مختلف انرژی هسته ای تخصص دارند دعوت کنیم تا از جهات گوناگون در این خصوص بحث و گفتگو کنند. زيرا انرژى هسته اى را نبايد فقط با دلايل و بينش سياسى مطالعه كرد. جنبه هاى غير سياسى آن نيز به همان اندازه مهم است. درثانى در دعوت به گفتگو پيش فرض نمى گذاريم بلكه سوالهايى در ذهن ما و احتمالا بسيارى از مردم هست. پس ما حق داريم به دنبال جواب منطقى براى آن باشيم.
س: آيا اشخاصی که فراخوان را دیدند، همگی حاضر به امضا و حمایت شدند؟
ج: بیانیه برای تعداد کمی ارسال شد و متاسفانه نتوانستیم برای اشخاص بیشتری بفرستیم. و ترجيح داديم گفتگو را در عرصه عمومى دنبال كنيم. بنابراين از افرادی که پس از انتشار مایل به امضأ و حمایت هستند خواهشمندم با اضافه کردن نام خود به لیست امضأ کنندگان متن بیانیه را مورد حمایت قرار دهند و اگر مقالاتی دارند برای چاپ به مركز حاميان حقوق بشر ارسال كنند.
ضمن اينكه بگويم چند نفر از افرادی که بیانیه برای آنان ارسال شده بود هم از امضای آن خودداری کردند و سه نفر هم پس از امضای بیانیه، اعلام انصراف كردند که نام آنان را از لیست حذف کردیم.
س: علت مخالفت افرادی که امضای خود را مسترد نموده و یا حاضر به امضا نشدند چه بود؟
ج: من شخصاً همه آنها را میشناسم و در آزاد اندیشی و دلسوزی آنان کوچکترین تردیدی ندارم. دغدغه این چند نفر آن بود که زمان انتشار این بیانیه مناسب نیست و ممکن است که به روند مثبت مذاکرات هسته ای ایران با گروه ۵+۱ صدمه بزند. آنان واهمه داشتند مبادا سخن گفتن از انرژی هسته ای موجب تضعیف موقعیت مذاکره کننده ایرانی شود و در نتیجه سیاست خارجی دولت با شکست مواجه شود.
س: پاسخ شما به این افراد چه بود زیرا ظاهراً استدلال آنها را قبول نکرده و بیانیه را منتشر کردید؟
ج: اولا اکثریت نویسندگان و تهیه کندگان بیانیه از جمله من شخصاً با استدلال آن دوستان موافق نبودیم زیرا:
بیانیه هیچ حکمی صادر نمی کند و قضاوتی در آن نیست و به طرح چند سوال رایج میپردازد و فقط دعوت به گفتگو دارد و بس. گفتگو و بحث در مورد انرژی هسته ای بین تعدادی از شهروندان مسلما نمی تواند فی نفسه باعث تضعیف موقعیت مذاکره کننده ایرانی باشد.
ثانیا- تعدادی از ایرانیان با دلايل علمى، موافق داشتن انرژی هسته ای هستند و عده ای نیز مخالف آنند، هر دو دسته باید مذاکره کرده و دلایل خود را بیان کنند تا زواياى بيشترى روشن شود. و مسلما اين بحثها مى تواند براى تصميم گيران نيز مسير روشنترى براى تصميم گيرى درست فراهم كند. یکدلی و اتحاد است که در هر شرایطی میتواند منافع ملی را حفظ کند. اگر در مورد مسائل مورد اختلاف گفتگو نکنیم، چگونه می توان به وحدت نظر رسید. اگر با گفتگو مخالف باشیم در حقیقت صورت مسله را پاک کرده ایم و ریشه این اختلاف نظر مانند استخونی در گلو باقی خواهد ماند.
ثالثا- سايت مرکز حامیان حقوق بشر در نهايت بى طرفى عقاید موافقان و مخالفان دسترسی به انرژی هسته ای را منتشر میکند و بدین شیوه هر هفته دستكم یک مقاله درج خواهد شد.
برای رفع نگرانی دوستانی که دغدغه تاثير در روند مثبت مذاکرات دولت ایران و ۵+۱ را دارند، اولین هفته و همزمان با انتشار این بیانیه مقاله ای تحت عنوان “انرژی هسته ای نیاز امروز ضرورت فردا” اثر تحقیقی آقای کاظم غریب آبادی که قبلا در شماره نهم نشریه اقتصاد؛ «بررسی های اقتصاد انرژی » چاپ شده است، مجددا در سایت مرکز درج میشود و مطالعه آن را به همگان توصیه میکنیم. مجدد از کلیه افرادی که در این زمینه اطلاعاتی دارند خصوصا از جهت اقتصادی و زیست محیطی دعوت میشود با ارسال مقالات خود مرکز حامیان حقوق بشر را یاری کنند.
بنابراين دوباره از کلیه افرادی که در این زمینه اطلاعاتی دارند (به ويژه از جهت اقتصادی و زیست محیطی) دعوت میشود با ارسال مقالات خود مرکز حامیان حقوق بشر را یاری کنند.