کانون مدافعان حقوق بشر در ادامه گزارش‌های ماهانه خود به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران در مهر ماه ۱۳۹۶ پرداخت.
کانون مدافعان حقوق بشر که ریاست آن بر عهده شیرین عبادی است در گزارش خود با اشاره به لغو عضویت سپنتا نیکنام از پنجمین دوره شورای شهر یزد از سوی دیوان عدالت اداری به دلیل زردشتی بودن، این اقدام را خلاف اصول قانون اساسی و حقوق بشر دانست.
این سازمان مردم‌نهاد همچنین در گزارش خود لغو عضویت آقای نیکنام را سلب حق شهروندی یک انسان دانست که با اصول حقوق بشر مغایرت دارد.
از همین رو کانون مدافعان حقوق بشر با ابراز نگرانی از تشدید تبعیض میان شهروندان و تبدیل آنان به شهروندان درجه یک و دو، از صاحبان قدرت در ایران خواست تا به همه حقوق شهروندان احترام بگذارند.
در گزارش کانون مدافعان حقوق بشر که به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می شود، همچنین در سه بخش “حقوق مدنی و سیاسی و فرهنگی”، “حقوق اقتصادی و اجتماعی” و “میراث فرهنگی و محیط زیست” به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران پرداخته شده است.
به گزارش سایت کانون مدافعان حقوق بشر، متن گزارش ماه شهریور ۱۳۹۶ کانون مدافعان حقوق بشر که در چهارم آبان ماه ۱۳۹۶ منتشر شده، به شرح زیر است:
گزارشی مختصر از وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه مهر ۱۳۹۶
مقدمه
اعلام لغو عضویت آقای سپنتا نیکنام از پنجمین دوره شورای شهر یزد از سوی دیوان عدالت اداری به دلیل زردشتی بودن، به معنای محرومیت اقلیت‌های دینی از عضویت در شوراهای شهر و روستا است؛ امری که خلاف اصول متعدد قانون اساسی از جمله اصول ۱۹ و ۵۶ است. زیرا حق انتخاب اعضای شورای شهر توسط مردم همان شهر از مصادیق حق حاکمیت آنان بر سرنوشت اجتماعی‌شان است. همچنین لغو عضویت آقای نیکنام، سلب حق شهروندی یک انسان است که با اصول حقوق بشر مغایرت دارد.
اقدامات خلاف قانون و سلب حق شهروندان در مهر ماه، فقط منحصر در لغو عضویت منتخب مردم یزد نبوده است بلکه شاهد نقض حقوق بازداشت‌شدگان و نادیده گرفتن آئین دادرسی عادلانه نیز بوده‌ایم.
به‌عنوان مثال حسب اعلام خانواده آقای رامین حسین‌پناهی، این خانواده از بدو بازداشت این فرد نتوانسته‌اند با او ملاقات داشته باشند. آنان همچنین نتوانسته‌اند برای عضو بازداشت شده خود، وکیل بگیرند. این در حالی است که قانون، فارغ از نوع اتهام برای هر فرد، حقوقی را برای فرد متهم در نظر گرفته است.
در ادامه گزارش ماه مهر ۱۳۹۶ همچنین خلاصه‌ای از وضعیت نقض حقوق بشر در ایران در مهر ماه ۱۳۹۶ در پی می‌آید. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی است که در سایت‌ها و رسانه‌های مختلف درج شده و صحت آن به احراز رسیده است و در سه بخش و به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می‌شود.
وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه مهر ۱۳۹۶
بخش اول – حقوق مدنی، سیاسی و فرهنگی
الف- وضعیت فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی
۱) در این ماه بیش از ۴۴ نفر بازداشت شدند که بازداشت شدگان عبارتند از: صدیقه وسمقی- شاعر و نویسنده-، مظفر صالح‌نیا و فواد زندی- دو فعال کارگری-، مولود خوانچه‌زرد و سید سلمان امام‌زنبیلی- دو شهروند اهل بوکان- و فرهاد هادی- فعال فرهنگی-.
همچنین دادستان تهران از بازداشت شش نفر- بدون ذکر نام- به اتهام آنچه که ارتباط با سایت «تاینی موویز» می‌نامید، خبر داد.
از سوی دیگر برخی خبرها از بازداشت نازیلا خانی پور (هروی)، کامبیز مرادی‌پور، سینو رسولی، پیام قیامی، فروزان امینی، عزت شهید، امرالله اسلامی، امیر کدیور، سپیده احراری، نعمت‌الله شادابی، صهبا فرنوش، نگار باقری، نوا منجزب، یاور حقیقت، نوید اقدسی، هلیا مشتاق، کیوان نیک‌آیین، پروین نیک‌آیین، یگانه آگاهی، متین جنمیان، ارشا روحانی، ساناز اشراقی، نیکا پاکزدان، فرزانه دانشگری و نغمه ذبیحیان- 25 شهروند بهایی-، على خنفرى (بترانى) و حسن صلاح- دو شهروند اهل اهواز و شوش، محمدعلی ترابی- نوکیش مسیحی-، عطا رحمان‌زاده- شهروند اهل سقز-، مصطفی زاهدنیا- دانشجو-، آزاد نادری و یدالله شاکری- دو شهروند اهل دهگلان- و کاوان محمودیان- شهروند اهل کامیاران- حکایت دارند.
برخی سایت‌های خبری از بازداشت تعدادی از شهروندان در مناطق کردنشین در پی برگزاری رفراندوم در اقلیم کردستان عراق و همچنین تعدادی از علاقمندان به محمد حسین کاظمینی بروجردی خبر دادند.
لازم به تذکر است که چند نفر از افراد بازداشت شده پس از مدتی با تودیع وثیقه به‌صورت موقت تا روز محاکمه از زندان آزاد شدند.
همچنین حسین منصوری جلالوند- پیرو آیین یارسان- و بهنام روحانی‌فرد- فعال هنری- در نیمه دوم شهریور ماه بازداشت شده‌اند.
2) بختیار خوشنام- فعال رسانه‌ای- برای گذراندن حکم سه ماه زندان، بازداشت و به زندان منتقل شد.
3) محمود بهشتی لنگرودی- فعال صنفی و فرهنگی- که اینک در زندان به‌سر می‌برد بار دیگر به 5 سال حبس، علی‌محمد محمدی- شاعر اهل ایلام- به پنج سال حبس که سه سال از آن برای 5 سال به حالت تعلیق درآمده است، محمدرضا خاتمی، حمیدرضا جلایی‌پور، حسین کاشفی، آذر منصوری، محسن صفایی‌فراهانی و علی شکوری‌راد- 6 عضو حزب مشارکت ایران اسلامی- هر یک به یک سال حبس و دو سال محرومیت از عضویت در احزاب و فعالیت در فضای مجازی و مطبوعات و محمد نعیمی‌پور- عضو حزب مشارکت ایران اسلامی- به دو سال حبس و دو سال محرومیت از عضویت در احزاب و فعالیت در فضای مجازی و مطبوعات، سروش فرهادیان- روزنامه‌نگار- باردیگر به یک سال حبس، وحید پورطهماسب- هوادار عرفان حلقه- به ۱۱ سال حبس تعزیری، هلیا مشتاق، یاور حقیقت مهلبانی، نوید اقدسی، نوا منجذب قمصری و نگار باقری طاری- 5 شهروند بهایی- هر یک به 5 سال حبس تعزیری، اکبر جهانگیری- شهروند اهل اهر- به ۴ ماه حبس تعزیری، صالح ملاعباسی، اکبرابول زاده و ابراهیم نوری- سه شهروند اهل اهر- هر یک به ۱۰ ماه حبس تعزیری و اسرافیل فتح الله زاده، حامد الله‌وردی‌پور، مرتضی شکری و سلیمان کاظمی- 4 شهروند اهل اهر- هر یک به ۷ ماه حبس تعزیری و عبدالرسول دری اصفهانی- عضو تیم مذاکرات هسته‌ای به اتهام جاسوسی و ارائه اطلاعات به بیگانگان به 5 سال حبس محکوم شدند. محمد مهدوی‌فر- هنرمند- که اینک در زندان به‌سر می‌برد نیز به سه سال زندان و 4 سال تبعید محکوم شد که با اعمال ماده ۱۳۴ دو سال زندان و دو سال تبعید آن جنبه اجرایی دارد. همچنین حکم تبعید و نفی بلد مادام‌العمر محمدعلی شمشیرزن- درویش گنابادی- که هم‌اکنون در زندان به‌سر می‌برد، به حبس ابد تبدیل شد.
از سوی دیگر روزبه گیلاسیان، نیما صفار و الهه سروش‌نیا- سه نویسنده و فعال مدنی- در دادگاه تجدیدنظر به ترتیب به یک سال زندان، ۸۰ روز حبس و ۸ میلیون تومان جریمه نقدی محکوم شدند.
۴) یک مرجع قضایی بدون برگزاری دادگاه به محمد خاتمی- رییس جمهور اسبق ایران- اعلام کرد که برای مدت سه ماه حق ندارد در مراسم عمومی سیاسی، فرهنگی و تبلیغی حاضر شود.
۵) مقام‌های مسئول در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی با ضبط پاسپورت عیسی سحرخیز- روزنامه‌نگار و فعال سیاسی- از خروج او از کشور جلوگیری کردند.
۶) خالد حسینی، غالب حسینی، حبیب الله کریمی، سهراب جلالی و شریف ساعدپناه- ۵ فعال کارگری- به وزارت اطلاعات احضار شدند. محمد رسول‌اف- فیلمساز- نیز در وزارت اطلاعات بازجویی شد.
ب- وضعیت حقوق فرهنگی
۱) روزنامه «مستقل» برای چند روز توقیف شد.
۲) مقام‌های مسئول از توزیع کتاب «نامه‌ای برای فردا»، اثر سیدمحمد خاتمی- رییس جمهور اسبق ایران- در دانشگاه علوم پزشکی کاشان جلوگیری کردند. همچنین پلیس از ضبط چهارصد جلد کتاب مربوط به گروه عرفان حلقه در تهران خبر داد.
۳) حسب اعلام مهدیه گلرو- فعال سابق دانشجویی- وزارت اطلاعات با ادامه تحصیل او باوجود قبولی در کنکور کارشناسی ارشد، مخالفت کرده است.
۴) هیأت منصفه دادگاه مطبوعات، خبرگزاری «پانا» و هفته‌نامه «راه شهیدان» شهرضا را مجرم شناخت.
پ- سایر موارد نقض حقوق بشر
۱) در این ماه حداقل 5 نفر اعدام شدند. اسامی اعدام شدگان که نام کامل آنان مشخص نشده است ولی مقام های قضایی یا رسانه‌های وابسته به دولت ایران یا سایت‌های خبری اعدام آنها را تأیید کرده‌اند، به شرح زیر است:
«م» در یاسوج، «شاهین» در کرج و«غ.ن» در کرمان اعدام شدند. رسانه‌های وابسته به حکومت ایران اتهام این افراد را قتل عمد عنوان کردند. «رضا.ن» در قزوین اعدام شد. مقام قضایی اتهام این فرد را حمل و نگهداری مواد مخدر اعلام کرد. «پ.د» در کرمان اعدام شد. مقام قضایی اتهام این فرد را محاربه اعلام کرد.
از سوی دیگر برخی سایت‌های خبری غیررسمی از اجرای احکام اعدام در زندان‌های رشت، ارومیه و اردبیل خبر داده‌اند؛ خبری که از سوی مقام‌های قضایی یا رسانه‌های وابسته به حکومت ایران تأیید یا رد نشده است.
۲) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم‌های اعدام برای «حامد» و«ایرج» و یک نفر بدون ذکر نام در استان تهران و «حبیب» در استان البرز به اتهام قتل عمد خبر دادند.
دادستان تهران نیز از صدور حکم اعدام برای سه نفر- بدون ذکر نام- به اتهام سرقت مسلحانه و یک نفر- بدون ذکر نام- به اتهام رهبری یک باند فساد، و مقام قضایی از صدور حکم اعدام برای دو نفر در گرگان- بدون ذکر نام- به اتهام قتل عمد خبر دادند. همچنین دادستان تهران از صدور حکم اعدام برای یک ایرانی مقیم سوئد به اتهام جاسوسی برای اسرائیل خبر داد. برخی سایت‌های خبری پیش از این خبر داده بودند که احمدرضا جلالی- پزشک و محقق ایرانی مقیم سوئد- به اعدام محکوم شده است.
همچنین حکم‌های اعدام «مهدی» در همدان به اتهام تجاوز به عنف، «مراد»، «مازیار»، «اشکان» و «رضا» در استان تهران به اتهام قتل عمد در دیوان‌عالی کشور تأیید شد.
۳) مقام قضایی از اجرای قطع دست «م.ن» در استان خراسان رضوی به اتهام سرقت خبر داد.
۴) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم‌های شلاق برای «کیوان» در استان تهران به اتهام ضرب و جرح، «مجید» و «فرید» و «کیانوش» و دو نفر دیگر بدون ذکر نام در استان تهران به اتهام رابطه جنسی خارج از ازدواج خبر دادند.
۵) وضعیت برخی زندانیان همچنان ناگوار گزارش می‌شود، به‌گونه‌ای که تعدادی از آنان مانند رضا شهابی و نزار زکا بیمار هستند که نسبت به درمان و معالجه آنها اقدامی جدی صورت نگرفته است.
۶) محمد نظری، احسان مازندرانی، انور خضری، کامران شیخه، خسرو بشارت، حمزه درویش، سهیل عربی، ارژنگ داودی و علیرضا گلی‌پور در اعتراض به آنچه که وضعیت نامطلوب زندانیان و نقض حقوق قانونی‌اشان می‌دانند، دست به اعتصاب غذا زدند.
۷) آرش صادقی به زندان رجایی شهر کرج منتقل شد. لازم به توضیح است که این انتقال بدون ذکر علت مشخص و خلاف آیین نامه امور داخلی زندان‌ها صورت گرفته است.
۸) مقام قضایی از بازداشت ۵۶ نفر در مشهد در پی شرکت در یک مهمانی و ادمین‌های یک کانال تلگرامی- بدون ذکر تعداد و نام- در مشهد به اتهام مبادرت به هماهنگی مهمانی‌ها خبر داد.
۹) رسانه‌های خبری در ایران از بازداشت ۱۳ نفر در تهران به اتهام آنچه که شیطان‌پرستی می‌نامیدند و تعدادی بدون ذکر نام به اتهام آنچه که ارتباط با یک گروه با نام «نشاط و زندگی» می‌نامیدند، خبر دادند.
۱۰) پلیس از توقیف ۴۱۰ خودرو در سال جاری در شهرستان تنکابن به‌دلیل آنچه که بدحجابی عنوان کرد، خبر داد.
بخش دوم – حقوق اقتصادی و اجتماعی
وضعیت اقتصادی و اجتماعی در ایران همچنان نامناسب گزارش می شود؛ به‌عنوان مثال، خبرها از نامناسب بودن وضعیت شغلی و حقوقی کارگران کارخانه کمباین‌سازی تبریز، کارخانه دستمال‌کاغذی نوظهور، شرکت پلی‌اکریل اصفهان، کارخانه کیان‌تایر، فازهای کنگان در پارس جنوبی، کارخانه کیش چوب، کارخانه روغن‌نباتی نرگس شیراز، کارخانه رنگین‌نخ سمنان، معدن کرومیک اسفندوقه، مجتمع کشت و صنعت هفت تپه، کادر درمانیِ بیمارستان امام خمینی فلاورجان، راننده‌های پیمانکاری شرکت اتوبوسرانی شهر آبادان و کارکنان «مؤسسه ثامن الحجج» حکایت دارند.
۱) پرداخت‌های حقوق و مزایای کارگران گروه فولاد ارومیه برای مدت ۸ ماه، کارگران چینی اصفهان برای مدت سه ماه، کارگران کارخانه بلبرینگ‌سازی تبریز برای مدت 7 ماه،۲۶۰ کارگر شهرداری امیدیه در استان خوزستان برای مدت ۳ تا ۵ ماه، کارگران کارخانه چوب و کاغذ مازندران برای مدت دو ماه و کارگران طرح انتقال آب با لوله به مزارع دشت سیستان برای مدت شش ماه تا زمان تهیه این گزارش به‌تعویق افتاده است.
۲) ۴۰ کارگر کارخانه کارتن مشهد با تعطیلی این واحدها، بیکار شدند.
بخش سوم- میراث فرهنگی و محیط زیست
۱) در برخی روزهای مهر ماه، میزان غلظت ذرات معلق در هوای سیستان و بلوچستان به ۴.۵ برابر حد مجاز رسید.
۲) بر اثر انفجار یک قبضه مین در ثلاث باباجانی یک نفر کشته و یک نفر مجروح شد. همچنین بر اثر انفجار چهار قبضه مین در دهلران، قصر شیرین، بانه و سقز، چهار نفر مجروح شد.
خاتمه
کانون مدافعان حقوق بشر در پایان گزارش ماه مهر ۱۳۹۶ با ابراز نگرانی از تشدید تبعیض میان شهروندان و تبدیل آنان به شهروندان درجه یک و دو، از صاحبان قدرت در ایران می‌خواهد تا به همه حقوق شهروندان احترام بگذارند.
شیرین عبادی
رییس کانون مدافعان حقوق بشر
چهارم آبان ماه ۱۳۹۶
توضیح: علاقه مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشر در خصوص این گزارش به سایت‌ها و خبرگزاری‌های زیر مراجعه کنند: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا)، خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، خبرگزاری فارس، خبرگزاری مهر، خبرگزاری میزان و باشگاه خبرنگاران جوان و سایت‌های کانون مدافعان حقوق بشر، مرکز حامیان حقوق بشر، الف، بازتاب، هرانا، کلمه، محبت نیوز، سنی آنلاین، کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران، مجذوبان نور، ملی- مذهبی، رادیو زمانه، رادیو فردا و بی بی سی.