او هیچ نمی‌خواهد جز آزادی؛ بازخوانی پرونده «مهدیه گلرو»
مرکز حامیان حقوق بشر – کمال‌الدین لطفی
وضعیت غریبی‌ست. آن‌که معترض حملات اسیدپاشی به زنان بوده در زندان است و آنان که عامل این حملات بوده‌اند، آزادند. مهدیه گلرو از چهارم آبان در زندان به‌سرمی‌برد، دو سه روز بعد از آن که تصاویر او در جمع معترضان به حملات اسیدپاشی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های حکومتی و همین‌طور رسانه‌های منتقد حاکمیت ایران منتشر شد.
آخرین گزارش‌ها از او عنوان می‌کند که از سلولی انفرادی در زندان اوین به بندی دونفره منتقل شده، اما وقتی که خانواده او وسایل شخصی‌اش را به زندان برده‌اند، وسایل را تحویل نگرفته و گفته است که «هیچ چیزی جز آزادی نمی‌خواهد».
مهدیه گلرو از دانشجویان «ستاره‌دار» دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد است که در دو قدمی فارغ‌التحصیلی از تحصیل محروم شد. نام او بعدها به جنبش سبز ایران و اعتراضات سال ۱۳۸۸ پیوند خورد که به بازداشت و نگهداری وی در زندان برای مدتی بیش از دو سال انجامید.
این‌بار اما مهدیه گلرو چرا بازداشت شده است؟ پرسشی که مقامات ایران به آن پاسخ‌های مبهمی داده‌اند، اما نقل قول‌ها و برخی شواهد می‌تواند ما را به ماجرای اعتراض فعالان مدنی به حملات اخیر اسیدپاشی علیه زنان در اصفهان هدایت کند.
تصاویری که از این تجمع اعتراضی مقابل مجلس شورای اسلامی منتشر شد او را با پلاکاردی نشان می‌دهد که بر روی آن نوشته شده است: «سخنان ضدزن بستر رشد افراط‌گرایان و ظهور اسیدپاشان».
چهار روز بعد از این تجمع، مهدیه گلرو هنگام خروج از منزل خود بازداشت شد و پس از دو ماه و نیم همچنان در بازداشت به‌سرمی‌برد.
زندان، چرا؟ یک فرضیه و چند شاهد
مصطفی خسروی، فعال دانشجویی عضو شورای مرکزی ادوار تحکیم وحدت، به مرکز حامیان حقوق بشر می‌گوید:
«دلیل بازداشت مهدیه گلرو هنوز به صراحت اعلام نشده، اما هم‌زمانی آن با اعتراضات به اسیدپاشی حاکی از آن است که این دو موضوع با هم ارتباط دارند. اساسا من فکر می‌کنم که مهم‌ترین نکته پرونده او همین اعتراضات مدنی به اسیدپاشی‌ها باشد.»
این فرضیه را نزدیکان مهدیه گلرو نیز تایید کرده‌اند، امری که مبتنی بر برخی شواهد است، مانند حمله رسانه‌های اصول‌گرا به او از همان روز تجمع مقابل مجلس شورای اسلامی.
نرگس محمدی، فعال مدنی که به همراه مهدیه گلرو در این تجمع حضور یافته بود، چندی پیش به وبسایت روز آنلاین گفت که پس از حضور در تجمع اعتراضی در رابطه با اسیدپاشی‌ها «سایت‌های افراطیون عکس او، مهدیه گلرو و دو فعال دیگر حقوق زنان را منتشر کرده و آنها را متهم ساخته‌اند که به امر به معروف و نهی از منکر توهین کرده‌اند». از سویی تلفن‌هایی نیز با شماره‌های غیرقابل تشخیص با مهدیه گلرو گرفته شده و در نهایت نیز او را بازداشت کرده‌اند.
روایت احسان مهرابی، روزنامه‌نگار و از دوستان خانوادگی مهدیه گلرو هم با اظهارات نرگس محمدی در این باره همخوانی دارد. او در گفت‌وگو با مرکز حامیان حقوق بشر، ماجرا را چنین توضیح می‌دهد:
«تا جایی که شواهد نشان می‌دهد و خانواده او مطلع هستند، تنها دلیل بازداشت خانم گلرو اعتراض به اسیدپاشی است. او مدت‌ها بود که اصلا فعالیت سیاسی نداشت و بیشتر به فعالیت‌های مدنی مشغول بود. آخرین حرکت مدنی او هم حضور مقابل مجلس به‌خاطر اسیدپاشی‌های سریالی در اصفهان بود. در بازجویی‌ها نیز گویا در این راستا از او سئوال شده است. علاوه بر این، خانم نرگس محمدی هم که در تجمع مقابل مجلس به همراه مهدیه گلرو و جمع دیگری از زنان حضور داشت، مدتی پس از بازداشت مهدیه گلرو به دادسرای شهید مقدسی احضار شد و ۷۰ درصد از سؤالات او پیرامون حضور مقابل مجلس بود؛ این‌که چه کسی برای این تجمع بیانیه داد؟ چرا در تجمع حضور پیدا کردید؟ و سؤالاتی از این قبیل. بنابراین قطعا بازداشت مهدیه و اسیدپاشی دو موضوع مرتبط به هم هستند.»
این میان اما پاسخی که مقامات قضایی ایران به پرسش‌ها درباره علت بازداشت مهدیه گلرو داده‌اند، کلی است.
عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران در مصاحبه مطبوعاتی هفته گذشته خود وقتی با پرسشی در این باره مواجه شد تنها به گفتن این حرف اکتفا کرد که جرم مهدیه گلرو «امنیتی» است و نمی‌خواهد در این باره اظهار نظر دیگری بکند.
با این حال مهدیه خود تاکید دارد که اساسا جرمی مرتکب نشده، چنان‌چه وحید لعلی‌پور، همسر او ماه گذشته پس از ملاقات با مهدیه در زندان به رسانه‌ها گفته بود که «مهدیه می‌گفت دلم برای مظلومیت خودم می‌سوزد که هیچ کاری نکرده‌ام و چنین رفتاری می‌کنند».
یک وضعیت مبهم
هفتمین روز دی ماه بود که رسانه‌های اصلاح‌طلب گزارش دادند قرار بازداشت مهدیه گلرو تمدید شده است. این خبر همچنین همراه بود با این نکته که تحقیقات پیرامون پرونده او به پایان رسیده و پرونده به دادگاه فرستاده شده است.
همان زمان کانون شهروندی زنان جلسه‌ای درباره وضعیت مهدیه گلرو با حضور فعالان مدنی در تهران برگزار کرد که وبسایت جنبش راه سبز، جرس، گزارش آن را با این عنوان منتشر کرد: «جای مهدیه گلرو با عاملان و آمران اسیدپاشی عوض شده است».
از بخش‌های اصلی این گزارش اظهارات شیما قوشه، وکیل دادگستری، بود که ادامه بازداشت خانم گلرو را «غیرقانونی» می‌خواند. وی در این باره گفت:
«با توجه به جرایم انتسابی به مهدیه گلرو، باید پس از دو ماه بازداشت موقت، بازداشت وی تبدیل به نوع دیگری از قرار شود مگر آن‌که تحقیقات همچنان ادامه داشته باشد که طبق شنیده‌ها، حدود ۱۰ روز از اتمام تحقیقات سپری شده و کیفرخواست علیه او صادر شده است. بنابراین ادامه بازداشت موقت مهدیه گلرو قانونا فاقد وجاهت قانونی است».
احسان مهرابی نیز تایید می‌کند که بازجویی‌های مهدیه گلرو و تحقیقات از او مدتی‌ست به پایان رسیده و با این حال همه چیز در تعلیق است:
«خانم گلرو روز ۴ آبان ماه بازداشت شد و در هفته چهارم بازداشتش بازجویی‌هایش تمام شد. الان هم بیش از ۷۵ روز از بازداشت او می‌گذرد اما همچنان بلاتکلیف است. طی آخرین پی‌گیری‌ها گویا قرار است که پرونده به دادگاه فرستاده شود. اما هنوز پرونده او تعیین شعبه نشده است.»
این میان تنها چیزی که قطعی به نظر می‌رسد، انتقال مهدیه گلرو به سلول دو نفره بند ۲ الف سپاه از اواسط آذر ماه است که این معنا را در خود دارد که او مدت زمانی حدود یک ماه و نیم را در سلول انفرادی گذرانده است.
دادخواهی از رئیس‌جمهور
شاید آخرین مورد فعالیت سیاسی مهدیه گلرو مربوط به روزهای انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته باشد که به پیروزی حسن روحانی انجامید. در آن انتخابات مهدیه گلرو به روحانی رای داد و دیگران را هم دعوت کرد که رای خود را به نام وی بنویسند. شاید اساسا همین ملاحظه باشد که فعالان مدنی ایران را واداشت تا آزادی مهدیه را از حسن روحانی طلب کنند.
اولین روز دی ماه، نامه این فعالان به آقای روحانی منتشر شد که همراه با ۷۰۰ امضا بود، چه کسانی که از ایران خارج شده‌اند و چه کسانی که همچنان مانده‌اند.
در بخشی از این نامه آمده است: «مهدیه گلرو دانشجویی محروم از تحصیل و فعال سیاسی و اجتماعی است که در سال‌های اخیر بار‌ها طعم تلخ بازداشت و حبس و محرومیت‌های اجتماعی را چشیده است. او آخرین بار در جریان اعتراضات مدنی به اسیدپاشی‌ها و در حالی که عامل یا عاملان این جنایت شنیع هنوز آزاد و از پیگرد قانون و عدالت فارغ هستند، بازداشت شده و تاکنون دربند است.»
اما چرا نامه به رئیس‌جمهور و نه مقامات قضایی؟ مصطفی خسروی که خود از امضاکنندگان این نامه است، این چنین پاسخ می‌دهد:
«آقای روحانی به عنوان رئیس جمهور ایران نسبت به اجرای بدون تنازل قانون اساسی قسم خورده است. او را مردم انتخاب کرده‌اند و باید پاسخ‌گوی مردم باشد. او مسئول امنیت و آزادی شهروندان است. ما برای همین نامه را خطاب به آقای روحانی نوشتیم. او وعده داده بود که دانشجویان ستاره‌دار دوباره به دانشگاه بازمی‌گردند، اما در مورد مهدیه گلرو حتی این مسئله هم رفع نشد و مشکلات او همچنان باقی ماند. قرار بود که در دولت او امید مردم افزایش پیدا کند و نیروهای خودسر امکان میدان‌داری نداشته باشند. اما متاسفانه این وعده‌ها محقق نشد.»
اما به نظر می‌رسد پی‌گیری‌ها تنها به همین نامه محدود نمی‌شود، بلکه اطرافیان مهدیه گلرو در وهله اول نامه‌هایی برای نهادهای زیرمجموعه ریاست جمهوری فرستاده‌اند. احسان مهرابی می‌گوید:
«خانواده و دوستان مهدیه، از طریق‌های مختلف از معاونت زنان ریاست جمهوری گرفته تا وزیر اطلاعات ماجرا را پیگیری کرده و برای آنها نامه نوشته‌اند. ابتدا از طریق معاونت زنان ریاست جمهوری پیگیری شد که آنها هم وعده پیگیری دادند اما تاکنون نتیجه‌ای نداده است.»
آقای مهرابی سپس به حضور مهدیه گلرو در ستاد انتخاباتی حسن روحانی اشاره می‌کند و می‌گوید:
«مهدیه گلرو از جمله کسانی بود که در انتخابات برای رأی آوردن حسن روحانی بسیار تلاش کرد و از حامیان آقای روحانی در انتخابات بود. ولی خب، الان حمایت چندانی از سوی دولت برای مهدیه انجام نشده است.»
در ابتدای نامه ۷۰۰ فعال مدنی به حسن روحانی آمده است:
«آنچه ما را به امضای متن حاضر و سخن گفتن مستقیم با شما برانگیخته است، نه فقط مقام رسمی شما به عنوان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران و پاسدار قانون اساسی کشور و نه تنها دغدغه ما برای موفقیت و تحقق وعده‌های دولت تدبیر و امید و نه صرفاً نگرانی ما برای حفظ جایگاه این دولت در میان بدنه اجتماعی حامی‌اش که بیش و پیش از هر چیز دغدغه و نگرانی ما در مورد وضعیت مهدیه گلرو است.»
این نامه سپس بر ایمان و اعتقاد مهدیه گلرو به فعالیت‌های «مسالمت‌آمیز و قانونی» و حمایت او از «عقلانیت و اعتدال» شهادت می‌دهد و در نهایت با اشاره به مسئولیت رئیس جمهور به عنوان «پاسدار قانون اساسی کشور» از او می‌خواهد «از تمامی امکانات قانونی و ظرفیت‌های خود بهره گیرد» باشد که مهدیه گلرو آزاد شود.
